- Joel Muñoz
- 5 cze
- 6 minut(y) czytania
Skąd pochodzi yerba mate? Czy jest argentyńska, urugwajska, paragwajska czy brazylijska?
Mate ma swoje korzenie w kulturze Guaraní, która spożywała liście rośliny Ilex paraguariensis w regionie lasów deszczowych Paraná, obejmującym Argentynę, Brazylię i Paragwaj. Ta rdzenna grupa odkryła energetyczne i odżywcze korzyści mate, przekazując jego stosowanie i przygotowywanie przyszłym pokoleniom. Z czasem mate stało się niezbędnym napojem w Ameryce Południowej… przeczytaj cały artykuł
Korzyści płynące z yerba mate odkryto 3000 lat p.n.e., ale jej rosnąca popularność została wzmocniona na przestrzeni dziejów przez jej niezliczone właściwości i znaczenie kulturowe.
Mate jest ulubionym naparem w Argentynie, Urugwaju, Paragwaju i niektórych regionach Brazylii. Ze względu na unikalny sposób przyrządzania i dzielenia się, napój ten jest nawet uważany za dziedzictwo kulturowe w tych krajach. Dzięki swoim niezliczonym właściwościom stopniowo przekroczył granice innych kontynentów i zdobył miejsce na liście najlepszych napojów świata. Ale aby zrozumieć jej rosnące znaczenie i wagę, należy najpierw zrozumieć jej historię i pochodzenie.
Przede wszystkim, czym jest mate?
Mate, czyli napar z yerba mate, jest przygotowywany z liści drzewa Ilex paraguariensis. Jest to naturalny napój pochodzący z Ameryki Południowej i spożywany w szczególny sposób, w pojemniku w kształcie tykwy z metalową rurką zwaną „bombilla”.
Ponadto yerba mate jest uważana za superżywność ze względu na wysoką wartość odżywczą i liczne korzystne właściwości dla zdrowia ciała i umysłu. Mate jest źródłem witamin, niezbędnych aminokwasów, minerałów i przeciwutleniaczy (więcej niż zielona herbata). Ze względu na zawartość kofeiny stymuluje centralny układ nerwowy, zapewniając więcej energii i koncentracji. Jakby tego było mało, przyspiesza metabolizm, poprawia wydolność fizyczną i jest powiązana z zapobieganiem niektórym chorobom. Dowiedz się więcej na naszej kompletnej liście korzyści yerba mate.
Zioło Guarani
Według książki „Caá Porã: The Spirit of Yerba Mate”, opublikowanej przez Las Marías Establishment, odkrycie yerba mate można przypisać grupie etnicznej Kaingang około 3000 r. p.n.e. Spożywali oni Ilex Paraguariensis, czyli drzewo yerba mate, pochodzące z lasów deszczowych Paraná w Argentynie, Brazylii i Paragwaju.
Jednak to Guaraní (rdzenni mieszkańcy zamieszkujący niektóre kraje Ameryki Południowej) poświęcili się wykorzystywaniu zalet yerba mate i udoskonalili metody jej zbioru i przygotowywania, a także sposób jej picia: umieszczali liście w tykwie z wodą i popijali płyn przez słomki wykonane z trzciny cukrowej. Znali również wartość odżywczą Ilex Paraguariensis i uważa się, że czasami żuli jej liście bezpośrednio. W rzeczywistości słowo „mate” pochodzi od słowa „Caa-mate” w języku Guaraní: „Caá” oznacza roślinę lub zioło, a „mate” odnosi się do tykwy, z której ją pili.
Guarani mają nawet legendę o yerba mate, która opowiada historię o tym, jak ich przodków odwiedził bóg Pa'i Shume, który nauczył ich, jak zbierać i przygotowywać herbatę z liści drzewa Yerba Mate. „Najzieleńsza ze wszystkich roślin”, powiedział, przyniesie im zdrowie, witalność i długie życie. Według legendy, wiedza ta została przekazana przez tajemniczego szamana plemieniu, w którym przebywali Jary i jego schorowany ojciec; po otrzymaniu naparu Jary odnalazł nową siłę i wigor, aby podążać ścieżką swojego ludu.
Dlatego oprócz doceniania odżywczych korzyści yerba mate, czcili ją jako święty dar od bogów o szczególnym, duchowym znaczeniu. Czcili ją i wierzyli, że pijąc mate, wchłaniają moc lasu. Dzięki wartości, jaką Guarani przypisywali tej roślinie, stała się ona walutą wymiany z innymi ludami prehiszpańskimi: Inkami, Charrúas, Araucanami i Pampasami, którzy ostatecznie przyjęli mate do swoich kultur.
Popularność w epoce kolonialnej
Kiedy Hiszpanie kolonizowali Amerykę Południową, poznali zastosowania i zalety mate od Guaraní, a wkrótce zyskało ono ogromną popularność wśród kolonizatorów. Zioło szybko zaczęło być transportowane z miejsca pochodzenia na całe terytorium pod hiszpańskim panowaniem.
To przede wszystkim misjonarze jezuici byli odpowiedzialni za rozszerzenie spożycia mate w niezwykły sposób. Rozpoznali ogromny potencjał ekonomiczny, jaki miałaby jego komercjalizacja i postanowili zbadać, dlaczego roślina yerba mate kiełkuje tylko w tym regionie świata, odkrywając w ten sposób, że nasiona wstępnie strawione przez tukany były sekretem jej uprawy (odkrycie potwierdzone pół wieku później przez francuskiego przyrodnika Aimé Bonplanda).
Hiszpańscy jezuici byli pionierami w uprawie, transporcie i sprzedaży mate, chociaż woleli pić mate w torebkach herbaty niż przez słomki, jak Guaraní. Stąd w pewnym momencie yerba mate stała się znana jako „herbata jezuicka”.
Gaucho i jego miłość do mate
Gauchos (rodzaj kowboja) osiedlili się w całej Argentynie, a także w Urugwaju, Paragwaju, południowej Brazylii, Chile, a nawet w Boliwii. Byli znani ze swojej niezależnej, wiejskiej i pseudokoczowniczej natury. Ci wykwalifikowani jeźdźcy zamieszkiwali ziemie nieużywane pod osady lub miasta, polując na dzikie bydło sprowadzone na równiny przez hiszpańskich i portugalskich kolonizatorów. Gauchos byli pionierami w przygotowywaniu tradycyjnego asado (grill), które dziś stanowi jedną z najbardziej zakorzenionych tradycji w krajach takich jak Urugwaj i Argentyna.
Dzięki kontaktom i współistnieniu z tubylcami, gauchos przyjęli mate jako część swojej idiosynkrazji, wraz z asado (grillem), jazdą konną i typowymi skórzanymi ubraniami. Pili gorący mate w grupach, na śniadanie, lunch, kolację i przed snem. Picie mate stało się tradycją gaucho, która przetrwała do dziś: kowboje zbierali się, by towarzysko spędzić czas z innymi gauchos, a woda podgrzewana na piecach obok pieczeni wołowej była powszechna, a mate podawano z rąk do rąk.
Podczas długiego procesu uzyskiwania niepodległości przez Argentynę w XIX wieku zwyczaj picia mate zakorzenił się w folklorze narodowym.
Yerba mate podbija Amerykę Południową
Chociaż przemysł yerba mate wywodzi się od ludu Guaraní, rdzennego mieszkańca Lasu Paraná, gdzie roślina yerba mate rośnie naturalnie, jej spożycie rozprzestrzeniło się w całej Ameryce Południowej w czasach Imperium Hiszpańskiego, co doprowadziło do rozkwitu przemysłu yerba mate w całym regionie Río de la Plata.
Pod koniec XVI wieku Hiszpanie już powszechnie spożywali yerba mate i promowali przemysł yerba mate w Paragwaju, czyniąc go głównym ośrodkiem produkcji, dopóki konflikty terytorialne nie doprowadziły do rozprzestrzenienia się yerba mate w wielu miastach kolonialnych w Ameryce Południowej. Wraz z upadkiem Paragwaju w wojnie Trójprzymierza, paragwajski region Mato Grosso do Sul stał się częścią Brazylii, a pod koniec XIX wieku zaczęły się tam rozwijać plantacje yerba mate, czyniąc Brazylię głównym producentem.
Na początku XX wieku pierwsze plantacje przemysłowe powstały w Argentynie, w południowych portach Rosario i Buenos Aires. Jednak Argentyna musiała importować yerba mate z Brazylii i Paragwaju przez rzekę Paraná, aby zaspokoić krajowe zapotrzebowanie, dopóki francusko-argentyński architekt krajobrazu Carlos Thays nie opracował systemu kiełkowania nasion. Tak rozpoczął się argentyński przemysł yerba mate, umacniając pozycję kraju jako największego producenta yerba mate na świecie.
W Urugwaju odkryto starożytne plantacje yerba mate i suszarnie yerba mate należące do ludu Guaraní w górach Sierras de Rocha. Jednak chociaż kilka raportów wskazuje, że kraj ten ma najwyższe spożycie na mieszkańca na świecie, Urugwaj nie prowadzi obecnie produkcji na skalę przemysłową ze względu na rynek, smak i klimat. Jednak obecnie prowadzonych jest kilka kampanii promujących krajową uprawę yerba mate.
Yerba mate dzisiaj
Yerba mate uprawiana jest w Argentynie, Paragwaju i południowej Brazylii, gdzie gleba, temperatura i wilgotność są idealne. Chociaż podejmowano niezliczone próby uprawy i produkcji yerba mate w innych regionach Ameryki Północnej, Azji i Afryki, Ilex paraguariensis odmawia uprawy poza ziemiami rdzennego ludu Guaraní.
W Argentynie yerba mate jest najczęściej spożywanym napojem po wodzie, niezależnie od płci, wieku czy klasy społecznej. Według National Yerba Mate Institute, średnio 100 litrów yerba mate jest spożywane na osobę rocznie w tym kraju. Zwyczaj picia yerba mate jest obecny w ponad 90% argentyńskich domów. Na rynku istnieje szeroka gama marek, a liderem jest Las Marías (z główną marką Taragüi), która jest również jedyną, która eksportuje do 40 krajów na całym świecie.
Chociaż Argentyna jest największym producentem i eksporterem yerba mate, odpowiadając za 54% światowego rynku, yerba mate zyskuje obecnie coraz większą popularność poza Ameryką Łacińską. Obecnie można cieszyć się właściwościami tego naturalnego naparu daleko poza kontynentem: można zamówić yerba mate online i mieć ją dostarczoną do całej Europy i Stanów Zjednoczonych. Istnieje nawet wiele tradycyjnych i innowacyjnych produktów na bazie yerba mate.
Co więcej, picie yerba mate jest kwestią kulturową, częścią stylu życia krajów produkujących. W Argentynie yerba mate jest zwykle pita w grupach jako część rytuału społecznego; a w Urugwaju jest najczęściej spożywana indywidualnie. Jednak termos i yerba mate są niezbędne w każdej chwili i w każdym miejscu. Od Guaraní po millenialsów, podstawowe i niezastąpione znaczenie picia yerba mate pozostaje tak samo istotne — lub bardziej istotne — niż kiedykolwiek dla Amerykanów Południowych; i wykracza to daleko poza jego funkcję jako napoju pobudzającego.
Yerba mate jest niewątpliwie jednym z najbardziej zaskakujących i przyjemnych odkryć, jakie kontynent Ameryki Południowej zaoferował światu, a odkrywa się coraz więcej korzyści, które można dodać do tej obszernej listy.
Źródła: